Rechtsbescherming in het douanerecht

Voorwoord 7

1. Inleiding 8
1.1 Inleidende woorden over rechtsbescherming in het douanerecht 8
1.2 Opbouw van deze publicatie 11
1.3 Een relativerende opmerking 13

2. De Nederlandse Douane als uitvoerder van de Europese Commissie 14
2.1 Inspecteur stelt te moeten handelen op last van Brussel 14
2.2 Moet de individu of de maatschappij de last dragen? 15
2.3 Fouten maken mag, ook de Douane 18
2.4 Twijfelde voldoende voor vergaande handhaving? 19
2.5 Gevolg: veel douaneprocedures in Nederland 21
2.6 Douaneautoriteiten maken zelf wetgeving 22
2.7 Zekerheid en invordering 24

3. Welke rechtsmiddelen kent het douanerecht 25
3.1 Inleiding 25
3.2 Voornemen 26
3.3 Bezwaarprocedure bij de Douane 28
3.4 Douanerechtspraak door de jaren heen 29
3.5 Verzoek ongeldigmaking en wijzigen aangifte 31
3.6 Verzoek tot terugbetaling of kwijtschelding 31
3.7 Tenietgaan van de douaneschuld 32
3.8 De prejudiciële procedure 32

4. De praktijk: procederen loont 35
4.1 Opbouw hoofdstuk 4 – 8 35
4.2 Procedures over bestuurlijke boetes 36
4.3 Vernietigend oordeel over bewijsvoering 36
4.4 Jarenlange en herhaalde procedures over kerstfeestartikelen 37
4.5 UTB vernietigd omdat stukken niet zijn overgelegd 38

5. De praktijk: inzage en overleggen stukken 39
5.1 Inleiding 39
5.2 Inzagerecht en stukken; het wettelijk kader 40
5.3 Toepassing van het Handvest 42
5.4 Toepassingsbereik ‘stukken’ in de praktijk 44
5.5 Inzagerecht versus recht op toezending 46
5.6 Inzage en overleggen van OLAF-rapporten 48
5.7 Telkenmale stukken niet overgelegd; geen gevolgen 51
5.8 Inspecteur maakt het te bont: Rechtbank vernietigt UTB 52

6. De praktijk: procederen bij de gerechten 54
6.1 Inleiding 54
6.2 Beroep bij de Rechtbank Noord-Holland 54
6.3 Hoger beroep bij de Douanekamer van het Gerechtshof Amsterdam 56
6.4 Beroep in cassatie bij de Hoge Raad 57
6.5 Het stellen van prejudiciële vragen 59
6.6 Drie rechterlijke instanties, is dat wel handig? 62
6.7 Weinig kritisch; toepassing rechtszekerheidsbeginsel 64
6.8 Weinig kritisch; EU-regels SAMANCTA vrijblijvend, niet verplicht 67

7. De praktijk van de DWU-rechtsmiddelen 71
7.1 Inleiding 71
7.2 Wijziging van de aangifte (artikel 173 DWU) 71
7.3 Ongeldigmaking van de aangifte (artikel 174 DWU) 74
7.4 Tenietgaan van de douaneschuld (artikel 124 DWU) 75
7.5 Vergissing van de autoriteiten (artikel 119 DWU) en billijkheid (120 DWU) 76
7.6 Nieuw Guidance Document: standpunt Douane Nederland over 173 DWU onjuist 79

8. De praktijk: voornemenfase en bezwaarprocedure 85
8.1 Inleiding 85
8.2 Voornemen en besluit 85
8.3 Bezwaarprocedure 88
8.4 Motivering van besluiten en voornemens 91
8.5 Conclusie 92

9. UTB vernietigd, gewoon weer een nieuwe 93
9.1 Inleiding 93
9.2 Douane heeft mogelijkheid om tweede keer UTB op te leggen 94
9.3 Tweede UTB na 14 jaar 94
9.4 UTB vernietigd, toch geen tweede UTB opgelegd 97

10. De inspecteur als magistraat 99
10.1 Welke beroepshouding mag van de inspecteur worden verwacht? 99
10.2 Beroepshouding in lijn met het Unierecht? 101
10.3 Betrouwbaarheid en behoorlijke dialoog 103

11. Conclusies over rechtsbescherming in het douanerecht 105
11.1 Theoretische versus effectieve rechtsbescherming 105
11.2 Oorzaken van ontbreken effectieve rechtsbescherming 106
11.3 Mijn conclusies in relatie tot eerste bevindingen IBTD 108

12. Aanbevelingen en eindconclusie 111
12.1 Inleiding 111
12.2 Bedrijfsleven en ODB 111
12.3 Adviseurs en advocaten 112
12.4 De Nederlandse Douane 113
12.5 De Rechtspraak 118
12.6 De wetgever (Ministerie van Justitie / Ministerie van Financiën) 120
12.7 Tenslotte, tijd voor actie! 121