De problemen zijn groot, complex en wereldomvattend, geworteld in economische en politieke machtsverhoudingen. Maar we zijn ons bewust van het probleem en er wordt aan gewerkt. Milieubeheer, natuurbehoud, afvalverwerking, geboortebeperking, woningisolatie, zonnepanelen, windmolens, kringloopwinkels, recyclageparken, lage emissiezones, roetfilters, energiezuinige verlichting en machines, de lijst is lang. Toch is dat voorlopig niet genoeg. Zelfs in kringen van ecoomen daagt het idee dat een grondige verandering van de manier waarop de economie draait zich aandient. De lineaire economie (produceren-gebruiken-weggooien) moet getransformeerd worden in een circulaire economie (afval wordt grondstof, steeds opnieuw te gebruiken in eeuwig draaiende kringlopen). Maar hoe?
De ommekeer
Wij, een ondernemer en een schrijver, staan er enigszins gefrustreerd bij te kijken. De een timmert aan de weg met een bedrijf voor circulair gebruik van kantoormeubilair, de ander schreef al uitgebreid over recycling en duurzaamheid. Samen zien we hoe een geëngageerde voorhoede veel praat over circulair en duurzaam ondernemen, tijdens meet-ups, workshops en studiedagen. Kleinschalig en met veel goede wil en moed nemen individuen hier en daar het voortouw. Repaircafés en koffiedrabpaddenstoelenkwekers vullen sympathiek het nieuws. Op community nights klopt men elkaar op de schouders en geeft elkaar groot gelijk: het moet anders, onze toekomst en vooral die van onze kleinkinderen staat op spel.
Naast een groot aantal kleinschalige burgerinitiatieven zijn een aantal bedrijven, in binnen- en buitenland, te vinden voor het circulaire gedachtegoed. Maar voorlopig is slechts een (heel) klein percentage circulair. We vragen ons af wat er moet gebeuren om echt een verschil te maken. Er is duidelijk nood aan een duidelijker regelgevend kader, met bijvoorbeeld een realistische en hogere CO2-prijs en een 'Ministerie van Levenscyclusanalyse'.
De realiteit en de praktijk
In ons boek schetsen we hoe het zover is kunnen komen en waarom de eerste ideeën over circulair en duurzaam ondernemen uit de achttiende eeuw verdwenen (onder een berg afval). We gingen op zoek naar antwoorden op vragen zoals: Hoe krijgen we een circulaire economie uit het experimentele stadium? Wat valt er aan te doen? Hoe kunnen we het morgen beter doen? Als individu of als ondernemer, als burger of als beleidsmaker? Wat kunnen we leren van de pioniers in circulair ondernemen? Hoe doe je dat concreet, circulair ondernemen? Met voorbeelden uit onderhoud, herstel, tapijten, bedden, landbouw, bouw, banken, energie en chemische industrie.
Dit boek wil een aanzet leveren tot een pragmatisch antwoord op instrumentele vragen. Het is in de eerste plaats geschreven voor mensen in de kleine of middelgrote onderneming, voor studenten of beginnende ondernemers. Het wil laten zien hoe je anders kan gaan denken om anders te gaan handelen, zodat je bedrijf winst kan maken die niet ten koste gaat van mens of natuur. Circulair ondernemen vergt een nieuwe manier van denken en daartoe wil dit boek een aantal handvatten aanreiken.
Dit boek probeert om de uitdaging in al zijn complexiteit te schetsen, zonder in theorie te vervallen. De praktijk staat voorop, wetende dat het probleem ingewikkeld is en niet met één ingreep op te lossen. De globale economie, de materiaal- en energiestromen en de wereldpolitiek zullen de komende decennia een ingrijpende transitie doormaken waarvan niemand voorlopig kan zeggen hoe snel of fundamenteel die zal zijn. Maar iedereen kan een steentje bijdragen. Een oud gezegde luidt dat als iedereen voor eigen deur veegt de hele straat schoon wordt. Wij hopen dat dit bescheiden boek een paar mensen kan inspireren om de bezem op te pakken.
Geerdt Magiels is bioloog en wetenschapsfilosoof. Hij schrijft en praat over wetenschap, kunst en kennis, biologie, milieu en gezondheidszorg. Hij is auteur van verscheidene essays en boeken over mens, planeet en samenleving. Didier Pierre is voorzitter van de bedrijvengroep PMC, dat bedrijven ondersteunt in duurzaam beheer en inrichting van kantoren. Hij is een veelgevraagde, kritische maar inspirerende spreker over de circulaire economie. Ze zijn de auteurs van Eeuwige winst.