Martin Waaijer beoogt zowel managers als medewerkers te inspireren tot een nieuwe manier van samenwerken waarbij managers het volledige potentieel van hun medewerkers benutten en zichzelf en hun medewerkers het plezier in het dagelijks werk teruggeven.
In projecten zie ik vaak projectleiders die druk bezig met projectplannen, technisch overleg en rapportages, maar die weinig aandacht hebben voor de menselijke verhoudingen in het project. Het project wordt als een technisch probleem gezien en niet als een samenwerkingsvraagstuk.
Je ziet dit niet alleen in projecten, maar ook in organisaties. Managers hebben een verkeerd beeld van hun taken en besteden daarom veel tijd aan de verkeerde activiteiten. Het gevolg is dat er weinig tijd overblijft voor de dingen die er echt toe doen.
Ik zie bijvoorbeeld dat managers veel tijd besteden aan werkbesprekingen met medewerkers en aan vergaderingen met andere leidinggevenden om controle over de organisatie te kunnen uitoefenen. Intussen lezen en schrijven ze dikke rapporten. Managers zijn ontzettend druk, maar hun medewerkers zijn niettemin ontevreden. Ze klagen over gebrek aan visie van de leiding, gebrek aan autonomie om hun vak te kunnen beoefenen, gebrek aan persoonlijk vertrouwen en de onbereikbaarheid van managers als die ze echt nodig hebben.
Wat gaat er mis? Ik denk dat we nog steeds te veel uitgaan van het achterhaalde concept van hiërarchische structuren met veel regels en procedures om de organisatie te kunnen controleren. Het uitgangspunt van veel managers is wantrouwen. Ze vinden het vervolgens raar dat medewerkers geen verantwoordelijkheid nemen en slachtoffergedrag vertonen.
Er is in mijn ogen maar één oplossing en dat is zelforganisatie. Ga er vanuit dat je medewerkers zelf kunnen nadenken, hun vak verstaan en hun werk zelf kunnen organiseren. Ben jij overbodig? Nee: wat zij van jou nodig hebben is bevlogenheid en visie, en de middelen en randvoorwaarden waarbinnen zij autonoom kunnen handelen en verantwoordelijkheid kunnen nemen.
Het kiezen voor zelforganisatie vergt iets dat veel managers moeilijk vinden: loslaten. Je verwachting moet zijn dat medewerkers autonome vakmensen zijn die weten wat ze doen, die net als jij af en toe fouten maken, die ze meestal zelf weer oplossen en waarvan ze leren. Je verwachting moet ook zijn dat ze je vaak niet nodig hebben, maar jou wel mobiliseren als ze daar behoefte aan hebben. Je zult je reflexen moeten onderdrukken om bij het minste of geringste wat fout dreigt te gaan, in te grijpen. Je zult je verwonderen over de nieuwe dynamiek die dan ontstaat: medewerkers die je positief verrassen, onverwachte initiatieven en originele oplossingen. Je kunt je al bijna niet meer voorstellen hoe je in de oude situatie kon functioneren.
Wees lui en laat het dagelijks werk over aan de mensen die er verstand van hebben. Stop met vergaderen en het controleren van medewerkers, zodat je tijd hebt voor goede persoonlijke gesprekken. Wees lui, zodat klanten, patiënten, burgers en leerlingen weer centraal komen te staan.
Martin Waaijer van Convolo is organisatieadviseur. Hij begeleidt medewerkers, teams en managers in organisaties naar een nieuwe manier van samenwerken, waarin zelforganisatie en lerend vermogen centraal staan. Hij is de auteur van De luie manager.