trefwoord
Ideologie: de onzichtbare kracht die ons denken vormt
Een samenhangend geheel van ideeën en opvattingen over de maatschappij, de plaats van mensen daarin en de gewenste inrichting ervan - dat is wat we ideologie noemen. Ideologieën vormen het fundament onder politieke systemen, beïnvloeden onze dagelijkse keuzes en bepalen hoe we naar de wereld kijken. Maar wat maakt ideologieën zo krachtig? Waarom klampen mensen zich eraan vast? En hoe herkennen we de ideologische brillen die we zelf dragen?
Wat is ideologie?
Ideologieën zijn meer dan alleen politieke overtuigingen. Ze vormen complete wereldbeelden die bepalen hoe we informatie filteren, interpreteren en waarderen. Een ideologie biedt een kader om de complexe werkelijkheid te begrijpen, maar kan ook leiden tot tunnelvisie en het negeren van feiten die niet in dat kader passen.
George Orwell
Bas Heijne
Over nationalisme
In 'Over nationalisme' onderzoekt
Over nationalisme hoe ideologieën leiden tot partijdigheid en het onvermogen om feiten objectief te beoordelen. George Orwell beschrijft hoe politieke loyaliteit mensen blind kan maken voor inconveniente waarheden en hoe dit leidt tot selectief waarnemen.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Orwell's inzichten zijn nog altijd relevant. In onze gepolariseerde samenleving zien we hoe mensen met verschillende ideologische overtuigingen dezelfde gebeurtenissen volledig anders interpreteren. Ze lijken in verschillende realiteiten te leven, gevoed door hun eigen ideologische kaders.
Het rechtvaardigheidsgevoel - 'Een knappe prestatie'
Rudy Kor
In 'Het rechtvaardigheidsgevoel' wordt uitgelegd hoe morele oordelen fundamenteel zijn voor onze politieke overtuigingen. Jonathan Haidt toont aan dat intuïtie vaak voorafgaat aan redenering - we nemen impulsief standpunten in (met onze 'Olifant') en rationaliseren die achteraf (met onze 'Berijder').
Auteurs die schrijven over 'ideologie'
Ideologieën herkennen en ontleden
Het herkennen van ideologieën - zowel bij anderen als bij onszelf - is een essentiële vaardigheid in een democratische samenleving. Sommige denkers hebben zich specifiek gericht op het ontleden van gevaarlijke ideologieën om ons te helpen ze te herkennen voordat ze te veel invloed krijgen.
Umberto Eco
Hoe herken ik een fascist
In
Hoe herken ik een fascist analyseert Umberto Eco fascisme als een ideologie die, hoewel filosofisch inconsistent, emotioneel zeer overtuigend kan zijn door te appelleren aan diepe menselijke instincten en angsten.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Umberto Eco (1932-2016) was een van de invloedrijkste denkers van zijn tijd. Als semioticus, filosoof en romanschrijver had hij een uniek vermogen om complexe concepten toegankelijk te maken. Zijn analyse van fascisme als ideologisch systeem heeft velen geholpen de mechanismen van autoritaire bewegingen te doorgronden.
Robert Paxton
De anatomie van het fascisme
Waar Eco zich richt op de kenmerken van fascistische ideologie, gaat Robert Paxton in
De anatomie van het fascisme dieper in op hoe fascistische praktijken vaak afwijken van hun ideologische claims, wat de spanning tussen ideologie en praktijk belicht.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Totalitaire ideologieën en hun psychologie
Waarom hebben totalitaire ideologieën zo'n grote aantrekkingskracht? Wat maakt dat mensen bereid zijn hun kritisch denkvermogen opzij te zetten en zich aan een allesomvattend denksysteem te onderwerpen?
Mattias Desmet
De psychologie van totalitarisme
In
De psychologie van totalitarisme beargumenteert Mattias Desmet dat in totalitaire systemen niet de elite maar de ideologie zelf de ultieme meester is. Hij analyseert hoe de mechanistisch-materialistische ideologie mensen psychologisch vormt en vatbaar maakt voor massavorming.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
"In een totalitair systeem is niet de elite of de dictator, maar de ideologie de ultieme meester. De ideologie neemt bezit van iedereen, inclusief de zogenaamde leiders. De psychologische impact van een dergelijk mechanistisch wereldbeeld creëert de condities waarin mensen vatbaar worden voor massavorming."
Uit: De psychologie van totalitarisme
Vanzelfzwijgend - ‘Nieuw interventierepertoire’
Niels Cool
In 'Vanzelfzwijgend' wordt beschreven hoe ideologieën kunnen leiden tot 'collusie' - het onbewust samenwerken om moeilijke gevoelens en spanningen te vermijden - en 'splitsing', waarbij een verandering leidt tot extreem tegenstrijdige, ongenuanceerde reacties bij groepen mensen.
Moderne ideologische stromingen
De belangrijkste ideologische stromingen van onze tijd zijn niet altijd even zichtbaar als die uit het verleden. Neoliberalisme, bijvoorbeeld, heeft zich lang gepresenteerd als 'gezond verstand' of 'economische wetenschap' in plaats van als ideologie.
Bram Mellink
Merijn Oudenampsen
Neoliberalisme
In
Neoliberalisme analyseren Merijn Oudenampsen en Bram Mellink het neoliberalisme als een politieke ideologie die zich ontwikkelde en verspreidde in Nederland, ondanks dat het zich vaak presenteert als pragmatisch of apolitiek.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Wat we gemeen hebben - Diepgaande analyse van meenten
Freija van Duijne
In 'Wat we gemeen hebben' beschrijft Thijs Lijster het neoliberalisme als 'een lege huls, een levenloze zombie die nog voortbeweegt'. Hij analyseert hoe het kapitalisme afhankelijk is van 'meenten' (gemeenschappelijke hulpbronnen) maar deze tegelijkertijd privatiseert en monetariseert.
Remco Breuker
De B.V. Noord-Korea
Hoe een ideologie een hele samenleving kan vormgeven, zien we in
De B.V. Noord-Korea waarin Remco Breuker de Juche-ideologie (later kimilsongisme) analyseert als een instrument voor totale sociale controle en massale indoctrinatie.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 6 werkdagen
Nieuwe ideologische perspectieven
Terwijl sommige traditionele ideologieën aan kracht inboeten, ontstaan er nieuwe denkrichtingen die proberen antwoorden te formuleren op de uitdagingen van onze tijd. Deze nieuwe perspectieven bouwen vaak voort op klassieke politieke stromingen, maar leggen andere accenten.
Jeroen Den Uyl
Powerswitch naar een vitale samenleving
In
Powerswitch naar een vitale samenleving ontwikkelt Jeroen Den Uyl een vernieuwende ideologie gebaseerd op broederschap als antwoord op de dominantie van vrijheid en gelijkheid, en bespreekt hoe dit politiek vertaald kan worden.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 8 werkdagen
SPOTLIGHT: Jeroen Den Uyl
Jeroen den Uyl heeft als partner bij Twynstra Gudde en met 21 jaar ervaring in overheidsland een unieke positie ontwikkeld om te reflecteren op maatschappelijke vraagstukken. Hij werkt aan een nieuwe ideologie voor de politiek, gebaseerd op broederschap, waarbij hij politiek, ambtenarij, zakenwereld en actieve burgers verbindt.
Meer over Jeroen Den Uyl
Als dit je verhaal is, wat moet dan het volgende hoofdstuk zijn?
Tjepkema en Verheijen
In 'Als dit je verhaal is, wat moet dan het volgende hoofdstuk zijn?' wordt uitgelegd hoe 'verhalend denken' ons kan helpen ideologische kaders te doorbreken. Door bewust te worden van 'alles wat we als waarheid aannemen' ontstaat ruimte voor vrijheid en vrije keuze.
Ideologie in organisaties en samenleving
Ideologieën beperken zich niet tot het politieke domein. Ook in organisaties en in ons denken over management en leiderschap spelen ideologische kaders een belangrijke rol, vaak zonder dat we ons daarvan bewust zijn.
Jan R. Lunsing
Het kleine verschil dat alles verandert
In
Het kleine verschil dat alles verandert betoogt Jan R. Lunsing dat het neoliberalisme geen wetenschap is maar een ideologie gebaseerd op een onjuist mensbeeld dat doordringt in ons denken over organisaties en management.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Het kleine verschil dat alles verandert
Een belangrijke les uit Lunsing's werk is dat we ideologieën moeten herkennen die zich vermommen als 'objectieve feiten' of 'wetenschap'. Door te onderkennen dat ook economische theorieën vaak gebaseerd zijn op ideologische aannames, kunnen we kritischer kijken naar het beleid dat eruit voortvloeit.
Misled - 11 Lies About Leadership - ‘Waardevol boek’
Leo van de Voort
In 'Misled - 11 Lies About Leadership' wordt uitgelegd hoe ons leiderschap vaak gebaseerd is op paradigma's - impliciete wereldbeelden die als vanzelfsprekend worden beschouwd. Deze paradigma's openen bepaalde mogelijkheden maar sluiten andere uit, vergelijkbaar met hoe ideologieën werken.
Persoonlijke ideologische ontwikkeling
Het proces waarbij iemand een ideologie ontwikkelt en zich ermee identificeert, is vaak geleidelijk en onbewust. Toch kan het nuttig zijn om dit proces te begrijpen en te zien hoe ideologische overtuigingen ons gedrag kunnen legitimeren.
Tanja Nijmeijer
Tanja Nijmeijer
In
Tanja Nijmeijer beschrijft de auteur haar geleidelijke ontwikkeling van een marxistische ideologie en hoe deze haar keuzes en acties legitimeerde. Het boek biedt inzicht in de ideologische scholing binnen de FARC en haar ontwikkeling als revolutionair.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
"Ideologie bood mij een samenhangend kader om de armoede en ongelijkheid die ik in Colombia zag te verklaren. Het marxisme-leninisme gaf niet alleen een analyse van de problemen, maar ook een oplossingsrichting. Mijn ideologische overtuiging legitimeerde acties die ik anders nooit zou hebben overwogen."
Uit: Tanja Nijmeijer
Leike van Oss: ‘Systeemdenken ontrafelt dynamieken in complexe gehelen’
Leike van Oss
In 'Systeemdenken ontrafelt dynamieken in complexe gehelen' wordt beschreven hoe systeemdenken is ontstaan in een tijd dat wetenschapsdisciplines ver uit elkaar waren gegroeid. Net als ideologieën probeert systeemdenken samenhang te creëren, maar dan door disciplines te verbinden in plaats van ze te scheiden.
Bubbels en polarisatie: ideologische verdeeldheid
In onze huidige samenleving lijken ideologische kloven steeds dieper te worden. Mensen trekken zich terug in bubbels waarin hun overtuigingen worden bevestigd, wat leidt tot toenemende polarisatie.
De bubbel paradox
Helmut Vleugels
In 'De bubbel paradox' wordt beschreven hoe mensen zich terugtrekken in bubbels op basis van onder meer ideologische overtuigingen. Deze bubbels zijn enerzijds comfortabel (we ontmoeten gelijkgestemden) maar drijven ons anderzijds uit elkaar, wat leidt tot 'allergie' en 'apathie' tussen groepen.
Hans Achterhuis
De utopie van de vrije markt
In
De utopie van de vrije markt betoogt Hans Achterhuis dat het neoliberalisme geen natuurwet is maar een ideologie, een geloof. Hij ontleedt de ideologische basis van het vrijemarktdenken en laat zien hoe het als vanzelfsprekend wordt gepresenteerd.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
Voorbij ideologische verstarring
Hoe kunnen we omgaan met de ideologische verdeeldheid in onze samenleving? Is het mogelijk om ideologische standpunten te overstijgen en te komen tot meer genuanceerde, meervoudige perspectieven?
Samen slim - 'Prachtboek barstensvol wijsheid en voorbeelden'
Nico Jong
In 'Samen slim' wordt het concept 'collectieve intelligentie' geïntroduceerd als tegenwicht tegen ideologische verstarring. Het gaat om een vorm van intelligentie die ontstaat door afgestemde inspanning van een groep en vraagt om 'cognitieve flexibiliteit': het kunnen denken in verschillende concepten en perspectieven.
Betekenisvolle samenleving - 'Een rijk en toegankelijk geschreven boek'
Nico Jong
In 'Betekenisvolle samenleving' wordt gesteld dat standpunten en overtuigingen in maatschappelijke discussies voortkomen uit wereldbeelden die zelf niet ter discussie staan. Door verschillende achterliggende wereldbeelden een rol te geven in het debat, ontstaat meer begrip voor elkaars standpunten.
Conclusie: Bewust worden van onze ideologische brillen
Ideologieën zijn machtige kaders die ons denken en handelen vormgeven. Ze bieden houvast in een complexe wereld, maar kunnen ook leiden tot verblinding, polarisatie en conflict. Door ons bewust te worden van onze eigen ideologische brillen en open te staan voor andere perspectieven, kunnen we wellicht het beste halen uit de kracht van ideologieën zonder in hun valkuilen te trappen. In een tijd van toenemende polarisatie is dit misschien wel een van de belangrijkste vaardigheden die we kunnen ontwikkelen: het vermogen om ideologieën te herkennen, te analyseren en kritisch te bevragen - vooral die welke we zelf als vanzelfsprekend zijn gaan beschouwen.
De bestsellers
-
€ 24,95
-
€ 69,95
-
€ 26,50
-
€ 32,50
-
€ 42,50
