Schets van het Nederlandse arbeidsrecht

Voorwoord / V
Afkortingen / XV
Lijst van verkort aangehaalde literatuur / XIX

Hoofdstuk 1. Inleiding / 1
1.1 Definities van het arbeidsrecht / 1
1.2 Arbeidsrecht en economische orde. Historisch perspectief / 2
1.3 Arbeidsrecht en beroepsbevolking / 8
1.3.1 Beroepsbevolking / 8
1.3.2 Zelfstandige beroepsbevolking / 8
1.3.3 Onzelfstandige beroepsbevolking / 10
1.3.4 Onzelfstandige beroepsbevolking in de publieke sector / 10
1.3.5 Onzelfstandige beroepsbevolking in de private sector / 11
1.3.6 Niet-actieve bevolking / 12
1.4 Arbeidsrecht en arbeidsovereenkomst. Juridische aspecten / 12
1.5 Arbeidsrecht en arbeidsovereenkomst. Maatschappelijke aspecten / 14
1.5.1 Algemeen / 14
1.5.2 Arbeidsovereenkomst en onderneming / 16
1.5.3 De maatschappelijke functie van het arbeidsrecht / 17
1.5.4 Werkgevers en werknemers; leidinggevende bevoegdheden / 19
1.6 Onderdelen van het arbeidsrecht / 21
1.7 Verzelfstandiging van het arbeidsrecht. Arbeidsrecht als deel van het recht / 24
1.8 Arbeidsrecht. Leer der arbeidsverhoudingen / 26

Hoofdstuk 2. Arbeidsomstandighedenrecht / 29
2.1 Inleiding / 29
2.2 Arbeidstijdenwet / 32
2.2.1 Algemeen / 32
2.2.2 Algemene bepalingen / 33
2.2.3 Wettelijke verplichtingen op grond van de Artw / 34
2.2.4 Arbeids- en rusttijden / 38
2.2.5 Handhaving van de Arbeidstijdenwet en sanctionering / 41
2.3 Arbeidsomstandighedenwet / 44
2.3.1 Algemeen / 44
2.3.2 Werkingssfeer Arbowet / 46
2.3.3 Verplichtingen op grond van de Arbeidsomstandighedenwet / 47
2.3.4 Handhaving van de Arbowet en sanctionering / 53

Hoofdstuk 3. Arbeidsovereenkomstenrecht / 57
3.1 Inleiding / 57
3.1.1 Algemeen / 57
3.1.2 De arbeidsovereenkomst / 60
3.1.3 Bijzondere arbeidsovereenkomsten / 68
3.2 Tot stand komen en wijzigen van de arbeidsovereenkomst / 76
3.2.1 Sollicitatiefase / 76
3.2.2 Aangaan van de arbeidsovereenkomst / 77
3.2.3 Nietigheden of vernietigbaarheden / 80
3.2.4 (Eenzijdige) wijziging van de arbeidsovereenkomst / 81
3.3 Ordening van de onderneming / 85
3.3.1 De gezagsbevoegdheid / 85
3.3.2 Goed werkgeverschap en goed werknemerschap / 87
3.3.3 Arbeidstuchtrecht / 90
3.3.4 Bescherming bedrijfsdebiet / 93
3.3.4.1 Bescherming tegen concurrentie / 93
3.3.4.2 Andere bescherming van werkgeversbelangen / 96
3.4 Bescherming van werknemers / 99
3.4.1 Loon betalen / 99
3.4.1.1 Het loonbegrip / 99
3.4.1.2 Wijze en tijdstip van loonbetaling / 100
3.4.1.3 Loonhoogte / 102
3.4.1.4 Loon zonder arbeid. Algemene risicoverdeling / 105
3.4.2 De zieke werknemer / 110
3.4.2.1 Inkomensvoorziening bij ziekte / 110
3.4.2.2 Re-integratieverplichtingen bij ziekte / 114
3.4.3 Geschillen over loon bij ziekte of re-integratie / 116
3.4.4 Vakantie, verlof en aanpassing arbeidsduur / 117
3.4.4.1 Vakantie / 118
3.4.4.2 Verlof / 120
3.4.4.3 Aanpassing arbeidsduur, arbeidstijdpatroon en arbeidsplaats / 124
3.4.5 Discriminatieverboden / 125
3.4.5.1 Algemeen / 125
3.4.5.2 Verbod van discriminatie op grond van geslacht / 127
3.4.5.3 Verbod van discriminatie van flexibele arbeidskrachten / 130
3.4.5.4 Overige discriminatieverboden / 132
3.4.5.5 Het College voor de rechten van de mens / 135
3.4.6 Aansprakelijkheid voor schade / 136
3.4.6.1 Aansprakelijkheid van de werkgever voor schade / 136
3.4.6.2 Aansprakelijkheid van de werknemer voor schade / 141
3.4.7 Rechten en plichten bij overgang van onderneming / 142
3.5 Einde van de arbeidsovereenkomst. Ontslagrecht / 147
3.5.1 Inleiding / 147
3.5.2 Opzegging / 153
3.5.2.1 Hoofdregels bij opzegging / 153
3.5.2.2 Instemming met opzegging en beëindigingsovereenkomst / 155
3.5.2.3 Toestemming voor opzegging van het UWV / 158
3.5.2.4 Collectief ontslag / 162
3.5.2.5 Opzegging tijdens faillissement, surseance van betaling en schuldsanering van de werkgever / 164
3.5.2.6 Bijzondere opzegverboden / 167
3.5.2.7 Opzegtermijn / 172
3.5.2.8 Opzegging tijdens proeftijd / 174
3.5.2.9 Onverwijlde opzegging om een dringende reden / 177
3.5.3 Ontbinding door de kantonrechter / 183
3.5.3.1 Ontbinding op grond van art. 7:671b BW / 183
3.5.3.2 Ontbinding op andere gronden / 189
3.5.4 Herleven van de arbeidsovereenkomst / 190
3.5.4.1 Vernietiging van de opzegging / 190
3.5.4.2 Herstel / 191
3.5.4.3 Vernietiging en herstel in hoger beroep / 193
3.5.5 Vergoedingen / 194
3.5.5.1 De onregelmatigheidsvergoeding / 194
3.5.5.2 De transitievergoeding / 195
3.5.5.3 De billijke vergoeding / 200
3.5.6 Uitzonderingen op algemene ontslagregels / 206
3.5.7 Strategische keuzes bij ontslag / 209
3.5.8 Einde van rechtswege / 213
3.5.8.1 Algemeen / 213
3.5.8.2 Ragetlieregel / 220
3.5.8.3 Ketenregeling / 220
3.5.8.4 Ontslagbescherming en flexibele arbeidsrelaties / 223
3.6 Handhaving van het arbeidsovereenkomstenrecht / 227
3.6.1 Overheidsrechtspraak / 227
3.6.2 Bedrijfsrechtspraak / 236

Hoofdstuk 4. Arbeidsmarktbeleid en arbeidsmarktorganisatie / 239
4.1 Inleiding / 239
4.2 Arbeidsmarktbeleid: algemeen / 242
4.3 Arbeidsmarktregulering / 247
4.3.1 Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (Wet SUWI) / 247
4.3.2 Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi) / 248
4.3.3 Wet arbeid vreemdelingen (Wav) / 251
4.3.4 Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU) / 254
4.4 Verenigingen van werkgevers en werknemers / 257
4.4.1 Werknemersorganisaties, de vakbeweging / 257
4.4.2 Werkgeversorganisaties / 260
4.5 Institutionele samenwerkingsvormen / 262
4.5.1 Inleiding / 262
4.5.2 De Stichting van de Arbeid / 262
4.5.3 De Sociaal-Economische Raad / 264

Hoofdstuk 5. Collectief arbeidsrecht / 269
5.1 Inleiding / 269
5.1.1 Begrippen en maatschappelijke functies van het collectief arbeidsrecht / 269
5.1.2 Vakverenigingsvrijheid / 274
5.1.3 Overheid en collectieve onderhandelingen / 280
5.2 Wet CAO / 283
5.2.1 Algemeen, uitleg cao-bepalingen / 283
5.2.2 Cao en collectieve betrekkingen; obligatoire en diagonale cao-clausules / 287
5.2.3 Cao en individuele betrekkingen: normatieve werking (art. 9, 12, 13 Wet CAO) / 291
5.2.4 Cao en individuele betrekkingen: doorwerking via art. 14 Wet CAO of incorporatiebeding / 296
5.3 Algemeenverbindendverklaring van bepalingen van cao’s / 300
5.3.1 Werking, doelen, rechtskarakter Wet AVV / 300
5.3.2 Toetsingskader AVV / 303
5.4 Overgang van ondernemingen / 310
5.5 Vraagstukken in het collectieve arbeidsvoorwaardenoverleg / 312
5.6 Collectieve conflicten; stakingsrecht / 319
5.6.1 Inleiding / 319
5.6.1.1 Algemeen, definities / 319
5.6.1.2 Historisch perspectief / 320
5.6.2 Het recht van collectieve actie en het Europees Sociaal Handvest / 323
5.6.2.1 NS-arrest: rechtstreekse werking art. 6 lid 4 ESH / 323
5.6.2.2 Voorwaarden voor toepasselijkheid ESH / 324
5.6.2.3 Beperkingen op de uitoefening van het collectief actierecht / 327
5.6.2.4 Overige kanttekeningen bij art. 6 lid 4 ESH / 330
5.6.3 Collectieve actie en de rechtspositie van werknemers / 331
5.6.3.1 Werknemers die aan een collectieve actie deelnemen / 331
5.6.3.2 De rechtspositie van werkwilligen tijdens een collectieve actie / 333
5.6.4 Slotopmerkingen / 334

Hoofdstuk 6. Medezeggenschapsrecht / 337
6.1 Inleiding / 337
6.2 De Wet op de ondernemingsraden / 341
6.2.1 Algemeen / 341
6.2.1.1 Historisch perspectief / 341
6.2.1.2 Definities / 344
6.2.2 De instelling van ondernemingsraden (art. 2-5a WOR) / 347
6.2.3 Samenstelling, werkwijze en facilitering van de ondernemingsraden (art. 6-22a WOR) / 350
6.2.4 Rechten van ondernemingsraden / 354
6.2.4.1 Recht op overleg met de ondernemer (art. 23 en 24 WOR) / 354
6.2.4.2 Recht op informatie (art. 31-31c WOR) / 356
6.2.4.3 Adviesrecht ten aanzien van economische, organisatorische
en financiële aangelegenheden (art. 25 WOR) / 356
6.2.4.4 Instemmingsrecht (art. 27 WOR) / 362
6.2.4.5 Andere wettelijke bevoegdheden en taken (art. 28-30 WOR) / 366
6.2.4.6 Uitbreiding bevoegdheden (art. 32 WOR) / 367
6.2.5 De personeelsvertegenwoordiging (pvt) en de personeelsvergadering (PV) / 369
6.2.6 Geschillenregelingen (art. 36, 27 en 26 WOR) / 371
6.2.6.1 Algemeen / 371
6.2.6.2 Geschillen in het algemeen / 371
6.2.6.3 Geschillen betreffende art. 27 WOR / 373
6.2.6.4 Geschillen betreffende art. 25 WOR / 374
6.3 Ondernemingsraad en organen van de vennootschap / 377
6.3.1 De structuurregeling / 377
6.3.2 Ondernemingsraad en aandeelhoudersbesluitvorming / 382
6.4 Ondernemingsraad in Europees perspectief / 383
6.5 Rol van vakbeweging op ondernemingsniveau / 387
6.5.1 Vakbeweging en ondernemingsraad / 387
6.5.2 SER-Besluit Fusiegedragsregels / 388
6.5.3 Wet melding collectief ontslag / 391
6.5.4 Recht van enquête / 393

Hoofdstuk 7. Werknemersverzekeringen en aanverwante regelingen / 399
7.1 Inleiding / 399
7.1.1 Een ruim werknemersbegrip / 402
7.1.2 De arbeidsovereenkomst als kern / 403
7.1.3 Gelijkstelling / 405
7.1.4 Uitgezonderde arbeidsverhoudingen / 406
7.1.5 Uitvoering en toezicht / 410
7.1.6 De rechtsbescherming / 412
7.1.7 De polisadministratie / 413
7.1.8 Financiering werknemersverzekeringen / 415
7.2 De Ziektewet / 419
7.2.1 Bij recht op loon geen uitkering / 419
7.2.2 De Ziektewet als vangnet / 422
7.2.3 Arbeidsongeschiktheid als voorwaarde voor het recht op ziekengeld / 424
7.2.4 Hoogte en duur van het ziekengeld / 429
7.2.5 Beperking van arbeidsongeschiktheid en bevordering re-integratie / 432
7.2.6 De taken van het UWV / 433
7.3 De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen / 436
7.3.1 Inleiding / 436
7.3.2 Arbeidsongeschikt of gedeeltelijk arbeidsgeschikt / 439
7.3.3 Overige voorwaarden / 445
7.3.4 Hoogte en duur van de uitkering / 450
7.3.4.1 De arbeidsongeschiktheidsuitkering op grond van de IVA / 450
7.3.4.2 De loongerelateerde uitkering op grond van de WGA / 451
7.3.4.3 Loonaanvullings- en vervolguitkering op grond van de WGA / 453
7.3.5 Verplichtingen en sancties / 455
7.3.6 Ondersteuning bij re-integratie / 457
7.4 De Werkloosheidswet / 458
7.4.1 Inleiding / 458
7.4.2 Het ontstaan van het recht op uitkering / 460
7.4.2.1 Kring van verzekerden / 460
7.4.2.2 Werkloosheid / 461
7.4.2.3 De referte-eis / 463
7.4.2.4 Afwezigheid van uitsluitingsgronden / 464
7.4.3 Het eindigen van een recht op uitkering en herleving / 467
7.4.4 Het geldend maken van het recht op uitkering / 469
7.4.4.1 Verwijtbare werkloosheid / 471
7.4.4.2 Passende arbeid / 475
7.4.4.3 Andere verplichtingen / 477
7.4.5 Duur en hoogte van de uitkering / 478
7.4.6 De betaling van de werkloosheidsuitkering / 480
7.4.7 Calamiteitenregeling / 481
7.4.8 De overnemingsregeling bij betalingsonmacht / 484
7.5 De Toeslagenwet / 488
7.5.1 De doelgroep / 488
7.5.2 De hoogte van de toeslag / 490
7.5.3 Verdere bijzonderheden / 491
7.6 IOAW en IOW / 492
7.6.1 IOAW / 492
7.6.2 IOW / 493
7.7 De Participatiewet / 494
7.7.1 Arbeidsinschakeling / 495
7.7.2 Algemene bijstand en aanvullende inkomensondersteuning / 496
7.7.3 Middelentoets / 497
7.7.4 Verplichtingen / 498
7.8 Slotopmerkingen / 498

Hoofdstuk 8. Internationaal en Europees arbeidsrecht / 501
8.1 Inleiding / 501
8.2 De internationale arbeidsovereenkomst / 503
8.2.1 Conflictenrecht / 504
8.2.2 Internationaal bevoegdheidsrecht / 507
8.3 Internationaal arbeidsrecht / 510
8.3.1 Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) / 512
8.3.2 Raad van Europa / 517
8.4 EU-arbeidsrecht / 522
8.4.1 Algemeen / 522
8.4.2 Instellingen, instrumenten en handhaving / 526
8.4.3 EU-regelgeving en arbeidsrecht / 534
8.4.3.1 Non-discriminatie en gelijke behandeling / 535
8.4.3.2 Vrij verkeer van arbeid / 537
8.4.3.3 Van Europees werkgelegenheidsbeleid naar een Pijler voor Sociale Rechten / 543

Jurisprudentieregister / 549
Zakenregister/Alfabetisch register / 571